Қасым Аманжолов әдебиетке 30-жылдардың басында келді. Ол 1911 жылы Қарағанды облысының Қарқаралы ауданында дүниеге келген, ата-анасынан ерте айырылған және интернатта тәрбиеленген. 1927 жылдан 1930 жылға дейін ветеринарлық техникумда оқыды. 1932 жылдан бастап журналистика саласында – «Лениншіл жас»Республикалық жастар газетінің редакциясында жұмыс істейді. Ұлы Отан соғысы басталғаннан 1946 жылға дейін Кеңес Армиясы қатарында ақын болды. Демобилизациядан кейін біраз уақыт «Әдебиет және өнер»журналының поэзия бөлімін басқарады.
1938 жылы оның алғашқы кітабы жарық көрді — ақынның құрдастары — коммунизмнің жас құрылысшыларының өмірі мен жұмысы туралы баяндайтын «өмірді мойындау» өлеңдер жинағы. Сол жылы Ленин комсомолының жиырма жылдығына арналған әдеби байқауда Қасым Аманжоловтың «Жұмбақ қыз»поэмасы екінші сыйлыққа ие болды. 1939 жылы сатиралық поэма жарық көрген. Соғыс жылдарында көптеген патриоттық өлеңдерден басқа Қасым Аманжолов «Ақын өлімі» поэмасын, майданда қаза тапқан жас қазақ ақыны Абдулла Жұмағалиевтің жарқын бейнесін жазады.
Қ.Аманжоловтың 19481 жылы жарық көрген «Буря» атты екінші өлеңдер кітабы, негізінен, соғыс жылдарындағы өлеңдер мен «Біздің дастан»поэмасынан тұрады.
Ақын В.Маяковскийдің «Во весь голос»поэмасын қазақ тіліне аударған.
Қасым Аманжоловтың көзі тірісінде көпшілігіміз оны азаматтық пафостың ақыны, публицист ақын деп санағанбыз. Бірақ Аманжоловтың шығармаларының толық жинағы шыққан кезде, біз өзіміздің шығармашылық ізденістерімізде сан қырлы, аса қызықты ақынды көрдік. Мұндай «ашылу» жай ғана түсіндіріледі — мұнда алғаш рет оның сатиралық және лирикалық өлеңдері басылып шықты. Алғаш рет Социалистік өнер туралы қарапайым түсінік, сынның жаман көркемдік талғамы, қазақ әдебиетінде өзіндік ерекшелігі бар, өзіндік ерекшелігі бар новорапповтардың барлығы бір Аманжоловтың басқа оқырман-досының алдында өзінің шынайы ойларын ашуына кедергі келтірді.
«Лейли мен Меджнун», «Фархад пен Ширин», «Ромео мен Джульетта», «Қозы Көрпеш пен Баян Сұлу» поэмаларын, Татьянаның Онегинге жазған хатын толқумен және сүйіспеншілікпен оқып жүрген біздің халқымыз «еңбектегі ерлігін де, ерлігін де жырлайтын өлеңдер мен поэмалар жасалуына» терең қызығушылық танытады бақытты кеңес заманында өмір сүрген жас ұрпақтың жарқын махаббаты. Және тамаша лирикалық өлеңдер Аманжоловтың оқырмандардың бұл заңды талабына жауабы болды. Моральдық тазалық, махаббаттағы адалдық, сезімнің тереңдігі — бұл оның лирикалық кейіпкерінің тұрақты қасиеттері. Мұндай поэзия оқырманның асыл сезімдерін оятады, оның эмоционалды тәрбиесіне қызмет етеді.
Ақын-реалист Аманжолов сарбаздың сезімін жан-жақты суреттей білді: қайғы, аңсау, қуаныш. Мәселен, мысалы, құмарлықтың қызықты мотиві оның көптеген алдыңғы өлеңдерінен өтеді. Және бұл туралы ештеңе жоқ. Өмір мен өлімнің алдында тұрған адам өз үйін, отбасын, сүйікті әйелін, анасын аңсай алмайды. А.Сурковтың, К. Симоновтың бірқатар алдыңғы қатарлы өлеңдерінің тақырыбы-солдаттың туған жеріне, сүйікті досы мен достарына деген құштарлығы.
Бірақ кейбір майдан өлеңдерінде Аманжолов бұл сезімді асыра сілтеп, оны пессимизмге жеткізеді.
Соғыс күндері әр халық өзінің батырлық дәстүрлері мен ұлттық намысын жоғары көтергені белгілі. Бірақ біздің елімізде халықтардың ұлттық мақтанышы ұзақ уақыт бойы халықаралық мақтанышқа айналды. Алайда, Аманжолов соғыс жылдарында бұл шындықты нақты түсінбеді. Бұл үшін көзіңізді жұмуға болмайды.
Ал ақын кеңес Отанын фашизмнен қорғауға аттанды, онсыз қазақ халқы үшін өмір жоқ болды. Бірақ бұл факт ақынның санасынан тыс қалады.
Бірақ мұндай идеялық түсініксіздіктер майдан жылдарындағы Қасым Аманжоловтың өлеңдерінде тек анда-санда және кездейсоқ кездеседі. Бұл, кезде , тіпті тұтас өлеңдер емес, тек жеке строфалар мен сызықтар. Олар Аманжолов поэзиясының идеялық-көркемдік қасиеттерін ешбір жағдайда төмендете алмайды. Коммунист ақын Аманжолов өзінің алғашқы өлеңінен бастап, соңғы — қайтыс болғанға дейін — өзінің кеңестік Отанын жырлаған, Коммунистік партияның идеяларына шексіз берілген. –
Аманжоловтың соғыстан кейінгі жылдардағы өлеңдері өзекті, жедел, замандастарының еңбегі мен өміріне, олардың бейбітшілік үшін күресіне толық арналған. Сонымен қатар ол балаларға арналған нәзік, қызықты өлеңдер жазады.
Соғыстан кейінгі осы жылдары ол Кеңес мемлекетінің жетістіктерін, Коммунистік партияның, күшті кеңес халқының ұлылығын мадақтайтын үлкен ойлар мен сезімдердің шығармаларын жасайды. Осы жылдардағы шығармаларда Коммунистік партияның ұлы көсемдері мен қарапайым кеңес адамдарының түрлі-түсті бейнелері жасалған. Осы күрделі мәселені шешуде ақын поэзияның барлық құралдарын қолданады — шынайы лирикадан бастап азаматтық, үш бүлік интонациясына дейін. Дәл осындай қорытпа Аманжоловқа үлкен эмоциялық қарқындылық туындыларын жасауға көмектесті.
Жадыра Жарылғапова
